میکرواسپکتروفوتومتر ترکیب ویژه‌ای از چیدمان میکروسکوپ همراه با اسپکتروفوتومتر است و دستگاهی برای طیف‌گیری از نمونه‌های میکروسکوپی است. درحالی‌که اسپکتروفوتومترهای معمولی برای نمونه‌های در ابعاد 1×1 سانتیمتر مربع طراحی شده اند، میکرواسپکتروفوتومتر می‌تواند نمونه‌هایی با ابعاد 1×1 میکرومتر مربع و حتی کوچک‌تر را نیز اندازه گیری کند.
میکرواسپکتروفوتومتر و اسپکتروفوتومتر
مزایای روش میکرواسپکتروفوتومتری
به‌طورکلی اسپکتروفوتومتر برای بررسی حجم زیاد نمونه مناسب است. بنابراین به یک روش برای بررسی نمونه‌هایی در مقادیر بسیار ناچیز نیاز است. اولین راه‌حل برای نمونه‌های محلول، رقیق‌سازی و افزایش حجم محلول است، اما با این کار خطای اندازه گیری بالا می‌رود. از طرفی در بعضی نمونه‌ها امکان رقیق‌سازی و افزایش حجم وجود ندارد. روش میکرواسپکتروفوتومتری درعین‌حال که نیاز به رقیق‌سازی ندارد به خاطر استفاده از عدسی میکروسکوپ در جمع آوری نور بازتابی یا عبوری از نمونه حساسیت بالاتری را نسبت به اسپکتروفوتومترهای معمول دارد.
میکرواسپکتروفوتومتر این قابلیت را دارد که علاوه بر طیف عبوری و جذبی که اسپکتروفوتومتر هم می‌گیرد، برای اندازه گیری طیف‌های بازتابی و فوتولومینسانس از نمونه‌ها استفاده شود. به همین دلیل قابلیت طیف گیری از نمونه‌های غیرشفاف (مثل لایه ها و سطوح فلزی) را علاوه بر نمونه‌های شفاف دارا میباشد.
غالباً دستگاه های اسپکتروفوتومتر دارای یک محفظه نمونه مایع هستند که نمونه‌ها برای آنالیز حتما باید بصورت محلول، آماده سازی شوند. از قابلیت های میکرواسپکتروفوتومتر امکان طیف گیری از نمونه‌ها در هر سه فاز جامد، مایع و گاز میباشد.
توانائی نقشه‌برداری طیفی از دیگر قابلیت‌های این دستگاه است. در بسیاری از موارد با نمونه‌هایی سروکار داریم که همگن نبوده و بخشهای مختلف آن ویژگی‌های متفاوتی دارند. در این موارد نیاز است که ویژگی‌های هر بخش به‌طور مجزا بررسی شود و بخشهای مختلف نمونه با میکروسکوپ ردیابی شود. در این‌گونه نمونه ها نیز اسپکتروفوتومتر دیگر کارایی ندارد. از طرف دیگر در بسیاری از نمونه ها با میکروسکوپ‌های نوری معمول امکان مشخصه یابی نمونه وجود ندارد و نیاز به تصویربرداری طیفی از نمونه است. بنابراین میکرواسپکتروفوتومتر از توانایی ذاتی اسپکتروفوتومتر و میکروسکوپ فراتر رفته و نمونه هایی که از دسترس این ابزار خارج هستند را بررسی می نماید.
در جدول زیر تفاوت‌های میکرواسپکتروفوتومتر و اسپکتروفوتومتر نشان داده شده است.
میکرواسپکتروفوتومتر و اسپکتروفوتومتر
دستگاه میکرواسپکتروفوتومتر یک محصول جدید در دنیا
هرچند روش میکرواسپکتروفوتومتری به عنوان یک روش باسابقه در دنیا شناخته میشود، اما دستگاه میکرواسپکتروفوتومتر یک محصول جدید در دنیا محسوب میشود به طوریکه اولین طرح تجاری این محصول در سال 2002 ارائه شده است. این وسیله به دلیل قدرت بزرگنمایی که دارد توانائی آنالیز مواد با غلظت‌های کم و نمونه‌های در ابعاد میکرون را دارد. از طرفی قابلیت تهیه طیف از نقاط مشخصی از نمونه و همچنین تهیه نقشه طیفی از سطوح و تصویربرداری طیفی از نمونه را فراهم میکند.
این ویژگی‌ها موجب شده تا میکرواسپکتروفوتومتر در عین دقت و انعطاف پذیری، قدرت مانور بیشتری داشته و به‌عنوان یک ابزار اساسی در زمینه‌های مختلف صنعت و تکنولوژی نظیر موارد زیر در دنیا استفاده شود.
- نفت
- گوهرشناسی
- زیست شناسی
- ژنتیک
- پزشکی
- نانو و …
تمام این ویژگی ها و قابلیت های جدید نام برده باعث شدند که ساخت میکرواسپکتروفوتومتر در ایران بعنوان یک دستگاه دانش بنیان نوع یک انتخاب شود.
این دستگاه برای هر محقق و آزمایشگاهی ایده آل است چرا که با آن می توان به سادگی میان روش های مختلف طیف سنجی و میکروسکپی سوئیچ کرد و از صحت و تکرار پذیری داده‌ها اطمینان داشت.
